Παρακολουθούμε τις περιπέτειες του Βελθάνδρου του Ρωμαίου, στο ανώνυμο Παλαιολόγιο βυζαντινό ερωτικό μυθιστόρημα του 14ου. Ο Βελθάνδρος αναγκάζεται νε ξενιτευτεί και ο Βασιλιάς πατέρας του στέλνει είκοσι τέσσερις στρατιώτες να τον βρουν και να τον φέρουν πίσω. Ο Βέλθανδρος αντιστέκεται και σκοτώνει κάποιους. Συνεχίζοντας το ταξίδι του, έρχεται αντιμέτωπος και με μια ομάδα ληστών.
Κάποια στιγμή φτάνει στην Ταρσό της Κιλικίας και μέσα σ’ ένα ποτάμι βλέπει ένα αστέρι. Ακολουθεί τη διαδρομή και φτάνει σ’ ένα κάστρο [στη συνέχεια της διήγησης παρατίθεται μια εκτενής περιγραφή του κάστρου]. Καθώς περιφέρεται μέσα στο κάστρο, βλέπει μια επιγραφή η οποία αναφέρεται στον ίδιο και τον συνδέει με τη νέα Χρυσάντζα. Ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά του ο Έρωτας, ο οποίος τον καλεί να παρουσιαστεί μπροστά στον βασιλιά των Ερώτων. Ο τελευταίος τον ενημερώνει ότι τον επέλεξε για να γίνει κριτής της ομορφιάς σαράντα ωραίων γυναικών. Η διαδικασία της τελικής κρίσης παρουσιάζεται στο απόσπασμα που ακολουθεί:
Τότε ἰδὼν ὁ Βέλθανδρος τὴν ὕστερον ἐκείνην,
μετὰ ἐρεύνης ἀκριβῆς σκοπῶν καλῶς τὰ πάντα,
τὴν ἡλικιάν, τὴν εὐμορφιάν, τὰ κάλλη τοῦ προσώπου,
τὸ σεῖσμα καὶ τὸ λύγισμα, τὸ ἐπιτήδευμά της,
εἶπε καὶ ἐγκωμίασεν ἐμβλέποντα τὴν κόρην·
«Εἰς τῶν Χαρίτων τὴν αὐλὴν ἐκάθισεν ἡ Φύσις,
ἐσύναξεν, ἐμάζωξε κατὰ λεπτὸν τὰ πάντα,
τοῦ κόσμου ὅλας τὰς χάριτας καὶ τὰς εὐμορφοσύνας
ἐσέ κόρη, τὰς ἔδωκεν καὶ κατεπλούτισέ σε,
ἐσένα τὰς ἐχάρισε. Χαρὰ σ’ ἐσένα, κόρη!
Τὸ σῶμά σου τὸ εὐγενικὸν ἴσον βεργὶν τὸ ποῖκε,
κυπαρισσοβεργόλικον ἐδημιούργησέν το,
ἔπειτα ἐνεφύσησεν ὅλον κ’ ἐψύχωσέν το,
πᾶσα κοπὴν καὶ χάρισμα ζῶν ἐπλαστούργησέν το.
Καὶ νὰ καὶ τοῦτο τὸ βεργίν, τὸ ὁ βασιλεὺς Ἐρώτων
ἐσκεύασε μεθ’ ἡδονῆς ὡς διὰ σένα, κόρη.
Ὁρίζω σε, ἀρχόντισσα, ἅπλωσε, πίασέ το!»
Ἀπλώνει, παίρνει τὸ βεργὶν ἐκ χειρὸς τοῦ Βελθάνδρου
ἀπῆγεν καὶ ἐστάθηκεν ἔξω ἀπὸ τὰς ἄλλας,
βαστάζων εἰς τὰς χεῖράς της τὸ βεργὶν ὡς βραβεῖον.
Ολόκληρο και συνέχεια «Διήγησις ἐξαίρετος Βελθάνδρου τοῦ Ῥωμαίου».
Edmund Blair Leighton, «Stitching the Standard», 1911
Ἑλληνική Ἱστορία 