«…and we shall have peace», δηλώνει ένας άλλος Αυτοκράτορας* ως υπόσχεση· υπόσχεση που τον 1-2ο αιώνα μ.Χ οι Ρωμαίοι κρατούν:
«Η μεγαλύτερες ευλογίες που απολαμβάνουν οι πόλεις είναι ειρήνη, εημερία, πληθυσμιακή αύξηση και ομόνοια. Όσον αφορά στην ειρήνη, οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη πολιτικής δραστηριότητας διότι όλοι οι πόλεμοι, Ελληνικοί και ξένοι, έχουν εξαφανιστεί ανάμεσά μας.»
γράφει ο Πλούταρχος.
Η πρώτη αναφορά της PAX ROMANA γίνεται από τον Σενέκα, το 55 μ.Χ, σε ένα λόγο του υπέρ του Αυγούστου. Στο ίδιο πνεύμα ο Οράτιος στην Ωδή V για τον Αύγουστο δηλώνει:
«Ποιος θα φοβηθεί τον Παρθό, ποιος τον παγερό Σκύθη, ποιος τα σκληρά γένη της Γερμανίας όσον ο Καίσαρ είναι ισχυρός; Ποιος νοίαζεται για τον πόλεμο στη βάρβαρη Ισπανία; Ο κάθε άνθρωπος περνάει την ημέρα του μέχρι τη Δύση στους δικούς του λόφους, στεφανωμένους από κλήματα και δένδρα· μετά, θα επιστρέψει χαρούμενα στο κρασί του και τις επικλήσεις για την παρουσία σου.»
Εκτός Ρώμης επικρατεί το χάος, απευθύνει ο Τάκιτος στο στρατηγο Cerialis που είχε κληθεί να αντιμετωπίσει μία στάση των Γαλατών:
«Αν – ο μη γένοιτο – οι Ρωμαίοι διωχθούν από τη Γαλατία, τι θα επακολουθήσει εκτός από πολέμος όλων έναντι όλων;… Έτσι ειρήνη και ομόνοια μοιραζόμαστε κατακτητές και κατακτημένοι… και μη προτιμάς ανυπακοή και ερείπια από την υπακοή και την ασφάλεια.»
Τα μεγαλύτερα οφέλη της PAX ROMANA θα δρέψει η Ελλάς επί Αυτοκράτορα Αδριανού τον 2ο. Δημιούργησε το 131/2 μία νέα οργάνωση των ελληνικών πόλεων, το λεγόμενο «Πανελλήνιον».
Η επίσημη τελετή της ίδρυσής του έγινε στο πλαίσιο της αποπεράτωσης και των εγκαινίων του ναού του Ολυμπίου Διός από τον Αυτοκράτορα στην Αθήνα.
Σε αυτό συμμετείχαν πόλεις από 5 τουλάχιστον Ρωμαϊκές επαρχίες: την Αχαΐα, τη Μακεδονία, την Ασία, τη Θράκη και την Κρήτη-Κυρηναϊκή, οι οποίες μπόρεσαν να αποδείξουν την ελληνικότητά τους. Κάθε πόλη εκπροσωπούταν από έναν συνήθως Πανέλληνα που υπηρετούσε για ένα χρόνο, ενώ επικεφαλής του θεσμού ήταν ο άρχων του Πανελληνίου διορισμένος για 4 χρόνια, ο Ελλαδάρχης. Πρώτος Ελλαδάρχης ήταν ο Ηρώδης ο Αττικός. Ως έδρα του Αττικού Πανελληνίου και της διεξαγωγής των ομώνυμων αγώνων ορίστηκε η Αθήνα, η οποία αναδείχθηκε έτσι σε ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα της εποχής, γεγονός που ευνόησε τη διατήρηση του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της.
Το Πάνθεον, μία βασιλική χωρητικότητας 6000-10.000 ανθρώπων στα ανατολικά της Ρωμαϊκής αγοράς στην Αθήνα, ταυτίζεται από αρκετούς μελετητές με το χώρο συνάντησης των Πανελλήνων, ενώ ο Αδριανός πιθανότατα να λατρευόταν μαζί με το Δία Πανελλήνιο και την Ήρα Πανελληνία στο τέμενος του Διός Ολυμπίου· καθώς οι Αθηναίοι ονόμασαν έναν μήνα προς τιμήν του τον Αδριανιώνα.
* Star Wars III: The Revenge of the Sith
O κολοσσός του Νέρωνος, ~30μ., από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ζηνόδωρο, κοντά στο Κολοσσαίο
Ἑλληνική Ἱστορία 