Τον 9ο αιώνα το Ισλάμ και το Χαλιφάτο των Αββασσιδών θα λάβει την μεγαλύτερη εξάπλωση. Η Βαγδάτη ήταν η μεγαλύτερη πόλη της υφηλίου με 1.000.000 κατοίκους και μετάξι από Σογδιανούς εμπόρους, κοκοβαφή υφάσματα της Φοινίκης, καλλιέργειες της Αιγύπτου, καραβάνια της βόρειας Αφρικής και μέταλλα από τα ορυχεία της Ισπανίας θα προσδώσουν ένα απίστευτο πλούτο στις πόλεις της Μεσοποταμίας.
Αλλά οι πρόθυμοι να ακολουθήσουν με αυταπάρνηση το λόγο του Προφήτη, είχαν ήδη από τον 8ο ένα πρόβλημα που είχαν αντιμετωπίσει νωρίτερα και οι Χριστιανοί. Ανεπαρκή τεκμηρίωση των δογμάτων. Ο Ιωάννης Δαμασκηνός είχε επικρατήσει των ισλαμιστών λογίων σε ένα φιλοσοφικό διάλογο με οικοδεσπότη το Χαλίφη και η έλλειψη θεολόγικής κατάρτισης ήταν εμφανής. Και οι χριστιανοί τους πρώτους αιώνες είχαν να αντιμετωπίσουν τους διάφορους «σοφιστές και ματαιόσπουδους» που συνέρρεαν στις ρωμαϊκες πόλεις, έτοιμοι να κριτικάρουν με το χειρότερο τρόπο την καινούργια θρησκεία. Οι Μεγάλοι Πατέρες θα στραφούν στην Ελληνική γραμματεία για να εκφράσουν τα δόγματα, στην Αριστοτελική λογική και τις σχολές των πιστών της αρχαίας θρησκείας. Ακόμα και τον 5ο μεγάλοι Ιεράρχες όπως ο Ζαχαρίας Μυτιλήνης, ο Αινείας της Γάζας, ο Σεβήρος της Αντιοχείας φοιτούσαν στη Σχολή του Ωραπόλλωνος στη Αλεξάνδρεια.
Οι Αββασίδες και ιδιαίτερα ο γνωστός από τις Χίλιες και μία Νύχτες Χαρούν αλ Ρασίντ, θα επιδοθούν σε μία προσπάθεια απόκτησης ελληνικών γραπτών και θα κάνουν τη Βαγδάτη πόλο έλξης των λογίων, όπου ανάμεσά τους οι ελληνομαθείς Σύριοι μεταφραστές θα έχουν περιόπτη θέση.
«Συμφώνως πρὸς τὸν ἴμπν ἀλ-Ναντίμ, ὁ al-Maʾmūn ibn Hārūn al-Rashīd ἐγένετο ἄμεσος ὑποκινητὴς τῆς μεταφραστικῆς προσπαθείας, ἀφοῦ εἶδε τὸν Ἀριστοτέλην εἰς ὄνειρον. Ὁ ἀλ-Μαμοῦν εἶχεν ἀπορίας περὶ τῆς σχέσεως τῆς λογικῆς καὶ τῆς θρησκείας, ἄν εἶναι δηλ. σχέσις συγκρούσεως ἢ συμπληρώσεως, ἄν εἶναι ὀρθὴ ἡ διάδοσις τῆς γνώσεως, μήπως ὑποκινήσῃ νέας ἰδέας ἔναντι τῆς πίστεως; νὰ ἀναβιώσῃ τὴν σοφίαν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων ἢ ὄχι; καὶ ἄλλα παρόμοια ἐρωτήματα. Ὁ χαλίφης ἐνωχλημένος ἔπεσεν εἰς ὕπνον καὶ εἶδε περίεργον ὄνειρον. Ὁ Ἀριστοτέλης, χαμογελῶν ἐνεφανίσθη εἰς αὐτὸν καὶ τοῦ ἄγγιξε τὸ μέτωπον εἰπὼν: ‘οὐδεμία σύγκρουσις ὑπάρχει, ἡ λογικὴ καὶ ἡ θρησκεία εἶναι σύμμαχοι, ὄχι ἀντίπαλοι’. Ὁ ἴμπν ἀλ-Ναντὶμ δηλοῖ ὅτι εἷς ἐκ τῶν λόγων τῆς μεταφράσεως τῶν βιβλίων τῆς φιλοσοφίας καὶ τῶν ἄλλων ἀρχαίων ἐπιστημῶν εἶναι τὸ Ἀριστοτελικὸν ὄνειρον.»
Sameh Farouk Soliman, Harvard University
Με τις σχεσεις με τους βυζάντιους σχετικά σταθερές και τα σύνορα στην οροσειρά του Ταύρου, όπου οι Ακρίτες φυλούσαν πια επιτυχημένα, ζητούσαν συχνά την συνεισφορά του άσπονδου γείτονα με κείμενα και ελληνομαθείς λογίους που επισκέπτονταν και έμεναν στη Βαγδάτη. Μαρτυρούνται οι επαφές μεταξὺ τεσσάρων γνωστών λογίων και του Χαλιφάτου αντιπροσωπευτικές αυτού του φαινομένου. Μεταξὺ των ετών 829 καὶ 907, επὶ του αλ-Μαμούν, ο Ιωάννης ο Γραμματικὸς (829-830 ἢ 831-832), ο Κύριλλος (827-869) ο ιεραπόστολος των Σλάβων, ο Φώτιος (858-867, 878-886) και ο Λέων ο Χοιροσφάκτης (903-907), ταξίδευαν στην Αββασιδικὴ αυλὴ και σε πρεσβείες προς τη Βαγδάτη και τη Σαμάρα.
Εάν οι Άραβες εντυπωσιάζονταν από τους σοφούς της Πόλης και τα ελληνικά κείμενα που τους διέθεταν, οι λόγιοι δε – και ιδιαίτερα ο Ιωάννης ο Γραμματικός – μετέδωσαν τον θαυμασμό για την ισλαμική αρχιτεκτονική που ήκμασε επί αλ-Μαμούν.
Τα ανάκτορα του Βρύου που κτίσθηκαν τότε στην Κωνσταντινούπολη είχαν κήπους παραδεισένιους και πέντε Εκκλησίες, που η ομορφότερή τους, η Τρίκογχος, είχε τρεις χρυσούς τρούλους, μάρμαρα πολύχρωμα και ασημένιες πόρτες. Από μίμησιν των ανακτόρων της Βαγδάτης. Σε πλατεία των ανακτόρων υπήρχε μία κρήνη με νερό. Την εποχή της καρποφορίας έριχνε αντί για νερό φρούτα. Τότε στήνοταν πανηγύρι με τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο να παρακολουθεί συνοδεία οργάνων και κοσμικής μουσικής.
Με το τέλος των «Σκοτεινών Αιώνων του Βυζαντίου» (7-8ος) το ενδιαφέρον για τα ελληνικά γράμματα ανανεώνεται στην Αυτοκρατορία και την ακμάζουσα Ανατολή. Βυζάντιο και Βαγδάτη θα εντρυφήσουν με νέο ενδιαφέρον στην Ελληνική Γραμματεία à la carte, αποφεύγοντας, όχι πάντα επιτυχημένα, την «υπερβόλική και ανώφελη έκθεση στη γοητεία των Ελλήνων» που κατηγορούσαν οι συνάδελφοί του τον Ψελλό.
Eξάπλωση του Ισλάμ κατά τον 9ο αιώνα
Μου αρέσει αυτό:
Μου αρέσει! Φόρτωση...
Σχετικά
Ἑλληνική Ἱστορία 