Σεπτέμβριος 1940

Την 11η Σεπτεμβρίου 1940 το πρακτορείο Stefani μετέδιδε ενα ανακοινωθέν, στο οποίο εγίνετο λόγος για τον αναβρασμό που είχε δήθεν εκδηλωθεί στον Ελληνικό τύπο, ο οποίος, υπό το πρόσχημα του πατριωτισμού. είχε αποκαλύψει τάσεις σαφώς Αγγλόφιλες.
Το ανακοινωθέν ανέφερε ως παράδειγμα του Αγγλόφιλου αυτού αναβρασμού ένα άρθρο της αθηναϊκής εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» που, επ΄ ευκαιρία της ορκωμοσίας των νέων αξιωματικών του Ελληνικού Ναυτικού, είχε απευθύνει στους ανἀγνώστες της ένα

«δῆθεν πατριωτικό μήνυμα, ἀλλά στήν οὑσία σαφῶς προσβλητικό.»

Πράγματι η εφημερίδα ειχε ευχηθεί στους νέους εκείνους αξιωματικούς να φανούν αντάξιοι της φήμης του Ελληνικού Ναυτικού και των ναυτικών παραδόσεων της Χώρας που έχουν να επιδείξουν ονόματα όπως εκείνα του Θεμιστοκλή και Σαλαμίνας, του Κουντουριώτη και της «Ἔλλης».

Είναι πραγματικά παράξενο πώς σε μία χώρα, όπου, εδώ και 18 χρόνια, κάθε τόσο και λιγουλάκι, ο Ιούλιος Κάισαρ, ο Δουΐλιος ή ο Σκιπίων ο Αφρικανός και οι ρωμαϊκές νίκες και κατακτήσεις απότελούσαν το κύριο πιάτο του καθημερινού γεύματος, εύρισκαν προσβλητική την απλή υπόμνηση των ονομάτων του Θεμιστοκλή και του Κουντουριώτη…

Η Ελληνική Κυβέρνηση όμως, αν και ήλεγχε αυστηρά τον τύπο και απηγόρευε όσα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως πρόκληση [προς τους Ιταλούς], τον άφηνε να διατηρεί ζωντανό το πνεύμα παλλόμενου πατριωτισμού από το οποίο εμφορείτο ολόκληρος ο Ελληνικός λαός μετά την αυμφορά τηε !5ης Αυγούστου και του είχε επιτρέψει να διεξάγει εράνους για την ανακατασκευή της «ΕΛΛΗΣ» που αποτελούσαν ένα είδος σφυγμομέτρησεως των πατριωτικών αισθημάτων του λαού και διατηερούσαν ζωντανή την ανάμνηση του τορπιλισμού και, κατά συνέπεια, την αγανάκτηση που η πράξη εκείνη γεννούσε σε κάθε Ελληνική ψυχή.
Δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να κατηγορήσομε την Ελληνική Κυβέρνηση αν, εν αναμονή ενός πολέμου με μία μεγάλη Δύναμη,

που θα απαιτούσε από ολόκληρη τη χώρα μία υπεράνθρωπη προσπάθεια , άφηνε τον τύπο να τροφοδοτεί το λάό με τη φλόγα της φιλοπατρίας και να του θυμίζει, αποφεύγοντας όμως να το κατονομάσει έστω και έμμεσα ποιός ήταν ο αντίπαλος, με τον οποίο από την μία ημέρα στην άλλη, θα εκαλείτο να αναμετρηθεί.

Εμμανουέλλε Γκράτσι, Η Αρχή του Τέλους, μτφ. Χρυσώ Γκίκα

Chamberlain και Mussolini στο Führerbau, Μόναχο, 19 Σεπτεμβρίου 1938 (Bild 183-R99302, Heinrich Hoffman)